Cá háit a bhfuil tú ag iarraidh dul?
Tá 5 chéadfa ann.
Cuidíonn ár gcéadfaí linn an domhan mórthimpeall orainn a thuiscint. Ach, tá cuid daoine ann nach bhfuil na cúig chéadfa ar fad acu.
Radharc 👀
Cuidíonn an radharc linn rudaí a fheiceáil lenár súile.
Tá daoine ann nach bhfuil radharc na súl go rómhaith acu. Bíonn spéaclaí de dhíth orthu le cuidiú leo rudaí a fheiceáil go soiléir.
Tá daoine eile ann nach bhfuil radharc na súl acu ar chor ar bith. Tá na daoine seo dall.
Nuair a bhíonn duine dall, bíonn sé nó sí ag brath go mór ar na céadfaí eile le cuidiú leo rudaí a aithint.
🤔 Amharc amach an fhuinneog. Cad é an radharc atá le feiceáil agat taobh amuigh?
Tadhall 👐🏼
Úsáidimid tadhall nuair a bhímid ag mothú rudaí lenár gcraiceann.
Cuidíonn an tadhall linn a fháil amach má tá rud éigin bog nó crua.
Is féidir linn tadhall a úsáid lena fhiosrú má bhíonn rud fliuch nó tirim.
Thig le tadhall a insint dúinn má bhíonn rud éigin te nó fuar chomh maith.
Cuidíonn an tadhall linn an difear a aithint idir rudaí atá mín agus rudaí atá garbh fosta.
(balla mín)
(balla garbh)
🤔 Cad é mar a mhothaíonn uisce ar do lámh?
🤔 Cad é mar a mhothaíonn sneachta ar do lámh?
🤔 Cad é a mhothaíonn tú nuair a chuireann tú do lámh in aice leis an radaitheoir?
An raibh a fhios agat gur orgán é an craiceann (cosúil le do chroí, do scamhóga agus d’inchinn)?
Le fírinne, is é do chraiceann an t-orgán is mó i do chorp. Clúdaíonn sé ár gcorp ar fad. Mar sin de, thig leat gach ball de do chorp a úsáid don tadhall. Is minic a úsáidimid ár lámha le rudaí a mhothú, ach is féidir baill eile a úsáid fosta.
Blas 👅
Cuidíonn blas linn rudaí a bhlaiseadh lenár dteanga. Is féidir linn bia agus deochanna a bhlaiseadh inár mbéal. Bímid ábalta a aithint má bhíonn rud éigin milis nó géar, spíosrach, leamh, goirt, úr nó ag imeacht ó mhaith.
🤔 Cad é an cineál bia is fearr leat?
🤔 An féidir leat smaoineamh ar bhia atá milis?
🤔 An dtig leat smaoineamh ar bhia atá goirt?
Éisteacht 👂🏼
Cuidíonn an éisteacht linn rudaí a chloisteáil lenár gcluasa.
Tá daoine ann nach bhfuil éisteacht acu. Tá na daoine seo bodhar. (Bíonn ar na daoine seo brath go mór ar na céadfaí eile le cuidiú leo mar nach bhfuil siad ábalta rudaí a chloisteáil.)
Tá daoine eile ann nach bhfuil go hiomlán bodhar ach bíonn áis éisteachta acu le cuidiú leo rudaí a chloisteáil.
🤔 Cad é an fhuaim is fearr leat?
🤔 An dtig leat smaoineamh ar fhuaim atá ciúin?
🤔 An féidir leat smaoineamh ar fhuaim atá callánach?
Boladh 👃🏼
Cuidíonn an boladh linn rudaí inár dtimpeall a bholú. Úsáidimid ár srón le rudaí a bholú. Bíonn boladh deas ag cuid rudaí, mar shampla, bláthanna.
Ach bíonn boladh bréan ag cuid rudaí eile, mar shampla, stocaí atá salach, nó bia atá imithe ó mhaith.
In amanna, nuair a bhíonn slaghdán ort, cailleann tú an chéadfa seo ar feadh tamaill. Mar sin de, ní bhíonn tú ábalta mórán a bholú.
(Thig le slaghdán cur isteach ar do bhlas fosta. Is minic nach mbíonn duine a bhfuil slaghdán air nó uirthi ábalta bia a bhlaiseadh mar is ceart.)
🤔 Cad é an boladh is fearr leat?
🤔 An féidir leat smaoineamh ar bholadh atá míofar?
🤔 An dtig leat smaoineamh ar bholadh atá deas?
Tóg sos beag anois agus tabhair faoi deara na rudaí atá thart timpeall ort.
👀 Cad é a fheiceann tú?
👐🏼 Cad é a mhothaíonn tú?
👅 Cad é a bhlaiseann tú?
👂🏼 Cad é a chloiseann tú?
👃🏼 Cad é bholaíonn tú?
Nach iontach iad ár gcúig chéadfa!
Le plé agus le déanamh
Radharc:
Samhlaigh go raibh tú dall. Cad é a bheadh deacair le déanamh agat? Cad é mar a bheifeá ag brath ar na céadfaí eile le cuidiú leat maireachtáil gan an radharc?
Tadhall:
De ghnáth, úsáidimid lámha le rudaí a mhothú. Ach, an mbíonn baill eile den chorp chomh maith céanna? Caith dallóg agus bain triail as rudaí difriúla a mhothú le do lámh agus ansin le bonn do choise? An bhfuil difear ar bith ann? An mbíonn tú ábalta rudaí a mhothú níos fearr le do lámh?
Blas:
Déan triail - an bhfuil tú ábalta bianna difriúla a aithint ón bhlas? Caith dallóg agus cuir giota beag de bhianna difriúla i do bhéal. Ansin, cuir síos ar an bhlas agus tomhais cad é atá ann.
Éisteacht:
Samhlaigh go raibh tú bodhar. An mbeadh sé deacair agat rudaí áirithe a dhéanamh? Cad é a bheadh ann agus cad é mar a chuideodh na céadfaí eile leat maireachtáil gan an éisteacht?
Bíonn sé an-deacair ag daoine atá bodhar labhairt. Mar sin de, is minic a úsáideann siad Teanga na Comharthaíochta. Foghlaim níos mó faoi sin anseo.
Boladh:
Gabh ar shiúlóid dúlra agus bolaigh rudaí éagsúla - féar, bláthanna difriúla, crann, srl. An bhfuil boladh difriúil ar rudaí difriúla thart ar an scoil?
Leathanach baile!
Leathanach baile nuachta
Léigh leabhar
Folláine
Faigh cúnamh