logo Nuacht Anois

 

Uathachas

Dé Céadaoin, an 2ú Aibreán 2025

Inniu an ‘Lá Domhanda le Glacadh leis an Uathachas’. Ar chuala tú iomrá ar an fhocal ‘uathachas’ roimhe? Is riocht é an t-uathachas a bhíonn ar chuid daoine. In Éirinn sa lá inniu, tá uathachas ar thart faoi 3.3% den daonra. Ciallaíonn sin go bhfuil uathachas ar thart faoi 33 duine amach as gach míle duine.

(Is ionann 3% agus triúr daoine amach as gach 100)

 

Is féidir leis an uathachas cur isteach ar shaol an duine ó am go ham. Mar shampla, bíonn cuid de na daoine a bhfuil uathachas orthu iontach mothálach. B’fhéidir go gcuirfeadh fuaimeanna, nó bolaithe nó soilse geala isteach orthu i bhfad níos mó ná mar a chuirfeadh siad isteach ar dhaoine eile. Fágann seo go mbíonn sé deacair acu aird a dhíriú, in amanna.


Ach, ar an lámh eile, bíonn dearcadh difriúil ag daoine a bhfuil uathachas orthu. Tá siad ábalta amharc ar an domhan ar bhealach difriúil, agus is féidir leo mionsonraí a thabhairt faoi deara nach bhfeiceann daoine eile.

(Is féidir súil ghéar a bheith ag daoine a bhfuil uathachas orthu.)


Bíonn tionchar ag an uathachas ar phearsantacht an duine. Is minic a bhíonn daoine a bhfuil uathachas orthu iontach gníomhach. Ach, ní bhíonn siad ag iarraidh bheith ag obair ar rudaí nach bhfuil suim acu iontu. Is duine clúiteach é Bill Gates a bhfuil uathachas air. Chruthaigh Bill Gates Microsoft, na bogearraí ríomhaire is clúití ar domhan, caoga bliain ó shin. Bhí sé ar an ollscoil ag an am, ach níor chríochnaigh sé a staidéir. Bhí níos mó suime aige sna ríomhairí agus sna bogearraí a bhí á gcruthú aige.

(Bill Gates - íomhá le Tasnix Stock/Shutterstock.com)


Ar fud an domhain inniu agus le linn na seachtaine seo ar fad, beidh daoine ag díriú aird ar an uathachas. Ba cheart dúinn glacadh le daoine a bhfuil uathachas orthu. Bíonn siad difriúil leis an chuid is mó den daonra, ach bheadh an domhan iontach leadránach dá mbeadh gach duine mar an gcéanna.


In amanna, glacfaidh daoine a bhfuil uathachas orthu níos mó ama le tasc a chur i gcrích, mar nach dtuigeann siad cad é atá le déanamh, nó déanann siad an tasc ar bhealach eile atá difriúil leis an dóigh a ndéanann daoine eile é. I gcultúr na Maorach (muintir bhundúchasach na Nua-Shéalainne), tá focal ann don uathachas ‘Takiwatanga’. An chiall atá leis sin ná “ina c(h)uid ama agus spáis féin”. Nach fearr i bhfad a bheadh an domhan dá dtaispeánfadh níos mó daoine foighne dá chéile.

(Maoraigh ar shráideanna Wellington sa Nua-Shéalainn. Pic le jon lyall/Shutterstock.com)


Ceisteanna:

  1. Cad é an t-ainm atá ar an lá speisialta a luaitear ag tús an téacs, agus cad chuige a bhfuil sé tábhachtach?
  2. Cá mhéad duine in Éirinn a bhfuil uathachas orthu as gach míle duine?
  3. Luaigh dhá bhealach ar féidir leis an uathachas cur isteach ar dhuine, de réir an téacs.
  4. Cad é mar is féidir leis an uathachas a bheith ina bhuntáiste ag duine?
  5. Cé hé Bill Gates, agus cén rud cáiliúil a chruthaigh sé? Luaigh rud amháin faoina spéis agus a chuid oibre.


Le plé nó le déanamh:

  1. Mínigh i do chuid focal féin na focail seo ón téacs: 'riocht', 'mothálach', 'dearcadh', 'mionsonraí', 'foighne'.
  2. Déan comparáid idir an dóigh a dtiocfadh le fuaimeanna arda dul i bhfeidhm ar dhuine a bhfuil uathachas air agus ar dhuine nach bhfuil uathachas air.
  3.  An aontaíonn tú leis an ráiteas sa téacs go mbeadh an domhan "iontach leadránach dá mbeadh gach duine mar an gcéanna"? Mínigh do fhreagra.
  4. Samhlaigh go bhfuil tú ag caint le cara nua a bhfuil uathachas air. Scríobh síos trí rud a choinneofá i gcuimhne agus tú ag caint leis/léi chun a bheith tuisceanach agus cuidiúil.
  5. Déan taighde beag breise ar an fhocal 'Takiwatanga'. Cad eile a thiocfadh leat a fhoghlaim faoi chultúr na Maorach agus a ndearcadh ar an uathachas? (Is féidir leat leabhair nó an t-idirlíon a úsáid le cuidiú ó dhuine fásta).


meas